Bir kere diz kireçlenmesi tanısı aldıysanız, fizyoterapistiniz durumunuzun doğasına ve hedefinize özel bireyselleştirilmiş bir tedavi programı tasarlayacaktır. Tedavi programınız şunları içerebilir:
Eklem Hareket Açıklığı Egzersizleri: Diz ekleminin normal olmayan hareketi, ekleminize binen ilave stres varlığında kireçlenme belirtilerinizin kötüleşmesine yol açabilir. Fizyoterapistiniz, dizinizin eklem hareket açıklığını beklenen normal hareket ve etkilenmemiş olan bacağınızdaki dizinizin hareketi ile karşılaştırarak değerlendirir. Eklem hareket açıklığı egzersizleriniz, artmış harekete olanak sağlamak için esnekliğinizi geliştirmenin yanı sıra dizinizi bükme ve doğrultma kabiliyetinizi geliştirmeye odaklanacaktır.
Kas Kuvvetlendirme: Dizinizin çevresindeki kasları kuvvetlendirmek, rehabilitasyon programınızın temel parçası olacaktır. Kuvvetlendirme programı alan diz kireçlenmesi olan bireylerin daha az ağrıya ve artmış genel yaşam kalitesine sahip olduğu gösterilmiştir. Diz sağlığını etkileyen birçok etken vardır: Kemikleri saran kıkırdağın kalitesi, eklemlerin çevresindeki ve içerisindeki doku ve ilişkili kaslar. Diz kireçlenmesi ile ilişkili olan kıkırdaktaki sürtünme ve yırtılma nedeniyle ekleme yakın kasların kuvvetinin sürdürülmesi, eklem sağlığının korunmasında çok önemlidir. Örneğin; diz ila kalça ekleminizin arasındaki kemiğinizin önü ve arkası boyunca uzanan kaslar (quadriceps ve hamstrings) diz ekleminden geçerken kemiklere uygulanan kuvvetleri ve hareketi kontrol etmeye yardımcı olurlar.
Ayrıca kalça ve merkezi (gövde) kaslarını kuvvetlendirmek diz eklemine binen kuvvetin miktarını dengelemeye yardımcı olur, özellikle yürüyüş ve koşu sırasında. “Merkezi” lafzı, karın, bel ve leğen (kemiği) kaslarınızı ifade eder. Kuvvetli bir merkez, siz kollarınızı ve bacaklarınızı hareket ettirirken vücudunuz boyunca stabiliteyi artıracaktır. Fizyoterapistiniz bu farklı kas gruplarını değerlendirecek, her bir uzvunuzdaki kuvveti karşılaştıracak ve kuvvetsiz olan bölgelerinizi hedefleyen özel egzersizler reçete edecektir.
Manuel Tedavi: Fizyoterapistler manuel (ellerin kullanıldığı) tedavi konusunda eğitilmişlerdir. Fizyoterapistiniz, eklemlerinizin hareketini, esneklikliğini ve kuvvetini artırmak için kaslarınızı ve eklemlerinizi nazik bir biçimde hareket ettirecektir. Bu yöntemler kendi başınıza tedavi etmenizin zor olduğu bölgeleri hedefleyebilir. Manuel tedavi yöntemlerinin egzersiz planlarına ilave edilmesinin diz kireçlenmesi olan kişilerde ağrıyı azalttığı ve işlevi geliştirdiği gösterilmiştir.
Yardımcı Cihaz (Breys) Kullanımı: Diz etrafına yerleştirilen bası giysileri ağrının ve ödemin azaltılmasına yardımcı olabilir. Yeniden dizilim ve yük alan breysler gibi cihazlar dize binen kuvvetleri azaltmak için kullanılır. Bu breysler ağırlık taşıyan aktiviteleriniz sırasında dizinizin belirli bölgelerinden yükün alınmasına ve eklemin daha az ağrılı bölgelerine taşınmasına yardımcı olabilir. Belirtilerinize ve bozukluklarınıza bağlı olarak fizyoterapistiniz sizin için en iyi olan breysin belirlenmesinde yardımcı olabilir.
Aktivite Önerileri: Fizyoterapistler yaralanması veya ağrısı olan bireyler için egzersizlerin nasıl reçete edileceğini anlamak için eğitilmişlerdir. Diz kireçlenmesi ilerleyici bir hastalık olduğu için diz eklemine binen aşırı stresten kaçınırken probleme yönelik yeterli aktiviteyi yerine getirecek özel bir plan geliştirmek önemlidir. Aktivite, durumunuzun türü, sıklığı, süresi, ve şiddetine dayalı şekilde dinlenme ve toparlanma için yeterli süre tanınarak reçete edilmesi ve gözlenmesi gerekir. Araştırmalar, günlük daha fazla adım yürüyen diz kireçlenmesi olan bireylerin ilerleyen dönemlerde işlevsel problemlerinin iyileştirilmesinin daha az olası olduğunu göstermiştir. Fizyoterapistiniz, diz kireçlenmesinin evresini ve boyutunu dikkate alacak ve gereksinimlerinize yönelik ve diz işlevinizi en üst seviyeye çıkaracak bireyselleştirilmiş bir egzersiz programı reçete edecektir.
Modaliteler: Fizyoterapistiniz, ağrı yönetimine yardımcı olmak için soğuk ve sıcak gibi tedavi edici modaliteler önerebilir.
Cerrahi Gerekli Görülürse
Bazı diz kireçlenmesi vakaları menisküs (dizin şok emici elemanı) içerebilir. Geçmişte bu kıkırdağın kısımlarını veya tamamını onarmaya veya çıkarmaya yönelik cerrahi (artroskopi) yaygındı. Ancak, güncel araştırma, -menisküs barındıran diz kireçlenmesi için cerrahi adayı addedilmiş olan bir hasta grubunda- ilk önce bir fizyoterapi programına katılan %60-70’sinin cerrahi olma durumunun olmadığını göstermiştir.. Bir yıl sonra, bu sonuçlar değişmemişti. Bu çalışma fizyoterapinin, cerrahiden kaçınmayı tercih edebilecek diz kireçlenmesi olan kişiler için etkili bir alternatif olabileceğini ileri sürer.
Ancak, bazen artroskopi veya total diz protezi gibi cerrahi bir girişim önerilebilir. uygun cerrahi tedaviye karar verirken dikkate alınacak birçok etken vardır: Durumunuzun doğası, yaşınız, aktivite seviyeniz ve genel sağlığınız. Fizyoterapistiniz cerrahi seçeneklerinizi tartışmak için sizi bir ortopedik cerraha yönlendirecektir.
Cerrahi olmayı seçecekseniz, fizyoterapistiniz cerrahiden önce ve sonra size yardımcı olabilir. Cerrahiyi takiben gereksinim duyduğunuz tedavi, gerçekleştirilen cerrahi türü, işlev seviyeniz ve cerrahi öncesi fiziksel uygunluğunuz gibi çeşitli etkenlere bağlı olacaktır. Popüler inanışın aksine, cerrahi kolay seçenek değildir; siz cerrahiyi takiben işlev seviyenizi en üst düzeye çıkarmak için halen daha tedaviye gereksinim duyacaksınız.
Harun GENÇOSMANOĞLU 